Szkoła Podstawowa nr 2                                                                               

w Obornikach Śl.

Renata Machnik

Projekt edukacyjny

"Stymulowanie twórczego myślenia uczniów na zajęciach matematyki "

 

"Edukacja jest bardziej rozpalaniem ognia niż napełnianiem naczynia" - Sokrates

 

 

Wstęp:

Sprawność w sytuacjach problemowych  i twórcze współdziałanie  warunkują sukces na rynku pracy. Wiedza w podręczniku jest podobna do wiedzy deklaratywnej. Uczeń może ją zapamiętać, nawet zrozumieć i zreferować, ale to nie to samo, co samemu dojść do pewnych wniosków. Można uczniowi powiedzieć, co ma myśleć, ale nie można mu wyjaśnić, w jaki sposób przy kolejnym pytaniu ma wytworzyć nowe myśli na nowy temat. Aby umiał to robić, trzeba mu systematycznie dawać szansę ich tworzenia. Szkoła często pomija  cały rozległy obszar wiedzy, której nie da się zreferować   i która dotyczy rozwiązywania nieznanych wcześniej sytuacji problemowych. Z psychologii poznawczej wynika, że tworzyć własny wywód i śledzić cudzy to zupełnie inne sprawy. Wiąże się to z faktem, że ludzka pamięć przechowuje nie tyle wyniki naszej aktywności poznawczej, ile poznane procedury ich wytwarzania. Zatem w pierwszej części lekcji zawsze lepsze rozwojowo są własne, nawet nieudolne uczniowskie próby niż wyjaśnienia nauczyciela. Model dydaktyczny , stawiający na pierwszeństwo wyjaśnienia nauczyciela i sztywny podział na odrębne tematy, skutkuje powstaniem wielu umysłowych barier twórczości intelektualnej, jak np. inercji mentalnej, czyli rodzaju bezwładności  intelektualnej powstającej  podczas wykonywania serii analogicznych zadań. Inne skutki stosowania takiego modelu to niechęć uczniów do szukania alternatywnych, doskonalszych rozwiązań, zapożyczanie  sposobów myślenia. Okazuje się więc, że twórcze myślenie to nie szczególne osiągnięcie "na deser", ale warunek rozumienia. Nauczanie  (niemal na każdej lekcji) powinno się od niego  zaczynać, a nie na nim się kończyć. Uczniowie mało twórczy  radzą sobie w sytuacjach standardowych, ale gubią się w sytuacjach nowych i nietypowych, gdyż ich rozumienie jest powierzchowne i mechaniczne. Uczniowie twórczy radzą sobie w obu sytuacjach. ( art. "Matematyka w szkole", IX-X 2005 Dorota Klus- Stańska "Stymulowanie twórczego myślenia").

Twórczość a uzdolnienia

Twórczość jest, szeroko rzecz traktując, synonimem pozytywnej zmiany: kojarzona jest nie z odtwórczym - biernym, ale innowacyjnym - aktywnym podejściem do rzeczywistości. w tym sensie może być traktowana jako warunek psychologicznego rozwoju człowieka, a co za tym idzie - jego uzdolnień. Twórczość dostępna jest każdemu człowiekowi, więc możliwe jest jej stymulowanie i rozwijanie. Należy podejmować działania pozwalające na aktywizację twórczych potencjałów. Jedną z takich propozycji jest "burza mózgów" (inaczej grupowe myślenie spontaniczne). Okazuje się, że w przypadku rozwiązywania problemu najpierw pojawiają się pomysły standardowe, typowe, znane. Dopiero w następnej kolejności proponowane są rozwiązania nowatorskie. Ocena i wartościowanie pomysłów oraz wybór najlepszych jest ostatnim, końcowym etapem  omawianej metody. Inne metody "twórczego przyglądania się i analizowania rzeczywistości" (np. opartych na metaforach, analogach, wykorzystywaniu wyobraźni) są istotnymi elementami rozwoju.

Wprowadzenie przez nauczycieli twórczych metod nauczania jest jednym z czynników wspierania i rozwijania uzdolnień uczniów.

 

 

Warunki sprzyjające twórczości ( na podstawie E.Hurlock "Rozwój dziecka"):

 

1.      Organizacja czasu - maksymalne wypełnianie czasu na zajęciach.

2.      Zdobywanie wiedzy - im większe możliwości ma dziecko do eksplorowania i zdobywania wiedzy, tym lepsze podstawy do rozwijania twórczości.

3.      Pochwała i zachęta - należy zachęcać  do poznawania otoczenia, stawiania pytań, chronić przed ośmieszaniem i krytyką.

4.      Fantazja i wyobraźnia - wykorzystywanie fantazji jako źródła twórczości.

5.      "Ekwipunek" do zabawy - należy zapewnić przybory zachęcające do eksplorowania i eksperymentowania.

6.      Stymulacja ze strony środowiska -  zarówno dom i szkoła.

7.      Samotność - rozwijanie bogatej  wyobraźni wymaga czasu i samotności.

8.      "Niewłasnościowy" stosunek nauczycieli i rodziców do dziecka - zachęcanie dzieci do  posiadania własnego zdania.

9.      Metody wychowawcze - demokratyczne (nadmierna opiekuńczość, wychowanie konserwatywne i autorytarne tłumi twórczość).

Uwaga:  Przestrzeganie  wszystkich warunków sprzyjających twórczości nie stanowi gwarancji sukcesu - może być natomiast szansą umożliwiającą wyłonienie uzdolnionych uczniów. Jednak priorytetem powinna być indywidualna  sytuacja ucznia.

 

Cele projektu:

-          rozwijanie aktywności twórczej;

-          rozwijanie matematycznych uzdolnień i zainteresowań uczniów;

-          promowanie oryginalnych, niestandardowych rozwiązań;

-          matematyzowanie sytuacji z otacza czającej rzeczywistości;

-          rozwijanie logicznego oraz  nieszablonowego myślenia, wyobraźni matematycznej;

-          rozwijanie umiejętności dostrzegania prawidłowości matematycznych.

 

Opis projektu:

Aktywność twórcza jest potrzeba biologiczną, a dziecko z natury jest twórcą. Edukacja matematyczna ma to do siebie, że uczeń nie tylko przyswaja wiedzę, ale poznaje i zapamiętuje nowe pojęcia, wyrażenia, twórczo rozwiązuje i pobudza  wyobraźnię. Kierując się takimi przesłankami, pierwsze części  lekcji matematyki poświęcimy na własne, nawet nieudolne uczniowskie próby rozwiązania problemu (zawsze lepsze rozwojowo) niż wyjaśnienia nauczyciela. Im bardziej  nawiążemy do doświadczenia ucznia, im lepiej się z nim porozumiemy, im większą aktywność wyzwolimy, organizując czynności prowadzące do kształtowania pojęć, odkrywania ich własności, zauważania prawidłowości oraz dochodzenia do reguł i algorytmów, tym skuteczniej nauczymy rozwiązywania problemów. Będziemy dążyć do tego, aby lekcje matematyki były interesujące i stanowiły okazję do możliwie wszechstronnego rozwoju uczniów. Należy zaznaczyć, że często przy nieszablonowych lekcjach gubi się podstawowe idee matematyczne. Rzecz nie polega na tym, że na lekcji organizuje się czynności, które na pierwszy rzut oka wyglądają dosyć atrakcyjnie i angażują ucznia, ale nie wiążą się z istotą rozważanego zjawiska matematycznego tylko nie pomagają uczniowi zobaczyć, o co w danym momencie chodzi, ale wręcz rozpraszają jego uwagę. Pozwólmy więc uczniom odkrywać matematykę wszędzie tam, gdzie to jest możliwe. Wtedy łatwiej i skuteczniej się jej nauczą. Danuta Zaremba "O przeroście  formy nad treścią' - czasopismo "Matematyka w szkole", III-IV 2000r.) Projekt  ma za zadanie uatrakcyjnić lekcje matematyki stymulując twórcze myślenie uczniów. Dotyczy lekcji wprowadzających do nowego tematu w ramach określonego działu matematyki. Organizacja lekcji poprzez poszukiwania odkrywczego   ze strony uczniów ma zastąpić wyjaśnienia nauczyciela. Nie chodzi tu o eliminację wyjaśnień, utrwalania, czy definicji, ale o zmianę ich lokalizacji (później, po próbach uczniowskich), miejsca  w hierarchii ważności działań na lekcji.

Wprowadzamy  tutaj  twórcze metody nauczania: "twórczego przyglądania się i analizowania rzeczywistości" (np. "burza mózgów', oparte na metaforach, analogach, wykorzystywaniu wyobraźni) Są one  istotnymi elementami rozwoju.

 

Odbiorcy:

Projektem objęci będą uczniowie klas IV - VIII dotyczyć będzie lekcji matematyki.

 

Zakres tematyczny:

Tematyka będzie obejmowała wybrane treści matematyczne. Wybierając je zwracałyśmy uwagę na te, które spełniają uczniom wiele trudności.

Obszar tematyczny stanowi:

1.      Działania na liczbach naturalnych i całkowitych.

2.      Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych.

3.      Procenty.

4.      Figury geometryczne: własności.

5.      Pola i obwody wielokątów.

6.      Kąty - miary i własności.

7.      Graniastosłupy.

 

Realizacja projektu:

Projekt  realizowany będzie od września 2018 r. do czerwca 2021 r.

 

Formy i metody realizacji:

Realizacja założeń przebiegać będzie w formie pracy indywidualnej i grupowej.

 

Spodziewane efekty:

Realizacja założeń  przyniesie pożądane rezultaty:

-          zaakcentuje podmiotowość ucznia poprzez stworzenie możliwości indywidualnego rozwoju;

-          wyzwoli twórczą aktywność ucznia;

-          udoskonali dostrzeganie przez ucznia prawidłowości matematycznych, co pomoże mu wykorzystywać wiedzę i umiejętności;

-          wniesie w życie uczniów poczucie wspólnoty i współodpowiedzialności;

-          doprowadzi do usamodzielnienia się uczniów.

 

  

 

                                                                                              Opracowała

                                                                                              Renata Machnik